Autor: Redaktor

Na działce lub w małym ogródku, gdzie miejsca jest mało, najwygodniejsze są karłowe i półkarłowe drzewka wyprowadzone na kształt wysmukłej choinki. Zajmują one mało miejsca. Aby taki kształt uzyskać, pozostawiamy w koronie drzewka jeden pionowy pęd centralny, czyli tak zwany przewodnik i kilka pędów bocznych (rozgałęzień), rosnących symetrycznie wokół przewodnika.

Jeśli drzewko ma 2 lub 3 przewodniki, zostawiamy tylko jeden. Pozostałe wycinamy. Każdy pęd boczny może stać się przewodnikiem, jeśli natura dała mu położenie zbliżone do pionu. Łatwo temu zapobiec. Pędy zadarte do góry przyginamy do położenia poziomego i przywiązujemy sznurkami do kołków lub szpilek wbitych w ziemię wokół drzewka. Jeśli przewodnik i pędy boczne są długie (powyżej 60 cm), to można lekko skrócić, zwłaszcza w pierwszym roku po posadzeniu. W drugim i trzecim roku należy zobaczyć, czy nie rozwijają się pędy rosnąco pionowo i konkurujące z przewodnikiem. Jeśli są takie, to wycinamy pędy bardzo grube i sztywne, bo nie nadają się do przygięcia. Pędy cieńsze i bardzo elastyczne przyginamy do poziomu wiosną lub w pierwszej połowie lata. Każdy pęd przygięty zawiązuje wkrótce pędy kwiatowe, toteż drzewa tak traktowane owocują od drugiego roku po posadzeniu. Jeśli pozostawimy drzewo owocowe bez cięcia i nie uformuje ono korony z przewodnikiem, powstanie korona z kilkoma konarami, rozłożysta, zajmująca dużo miejsca.

    Wśród uprawianych gatunków brzoskwinia ma korony najmniejsze, a drzewa żyją najkrócej. Można sobie darować wyprowadzanie przewodnika u brzoskwini, bo i tak drzewo będzie małe. Jeśli utworzy się korona w kształcie pucharu lub parasola, to będzie ona dobrze nasłoneczniona. Brzoskwinia lubi słońce.

    Aby uformować korony, drzewa owocowe trzeba ciąć wiosną przez około 3 lata od posadzenia. Po zaowocowaniu drzew, wiśnie i czereśnie tniemy tylko po zbiorach owoców, ponieważ przy cięciu wiosennym narażamy je na infekcję chorobami grzybowymi i bakteryjnymi, które niszczą korę i drzewo. Pozostałe gatunki drzew przycinamy wiosną, a w miarę potrzeby uzupełniamy cięcie wiosenne zabiegami w okresie lata.

    Jabłonie, grusze, śliwy i morele po wejściu w okres owocowania wymagają przede wszystkim rozrzedzania koron czyli prześwietlania. Gdy spojrzymy wiosną na koronę drzewa zauważymy łatwo, że niektóre gałęzie są bardzo blisko siebie, inne pokładają się na siebie, jeszcze inne krzyżują się. U wierzchołka drzewa widać niekiedy dużo silnych pędów (do 1,5 m długości) zwanymi wilkami. Wszystkie te gałęzie i pędy po rozwinięciu się liści powodują mrok w głębi korony i w rezultacie mamy owoce miernej jakości. Prześwietlając koronę wycinamy zazwyczaj około 20% gałęzi i większość wilków. Gałęzie rozrzedzamy głównie w miejscach najbardziej zagęszczonych. Jeśli korona jest bardzo gęsta, to trzeba wyciąć aż 30% gałęzi, a jeśli jest zaniedbana, niecięta przez kilka lat, to nawet 50%. Nie bójmy się. Rzadko kiedy ubywa plonu. Zamiast dużej liczby owoców drobnych rodzi się mniejsza liczba owoców dużych. Plon w kilogramach jest podobny. Przy okazji prześwietlania można przyciąć wierzchołek drzewa i obniżyć koronę, by można było łatwo sięgnąć po owoce.

    Ciecie nie tylko dopuszcza światło do środka korony, lecz także reguluje owocowanie. Jabłonie niecięte wydają często plon nadmierny, ale tyko co drugi rok. W roku obfitego owocowania jabłka są drobne (50 – 70 g) i niesmaczne. Jabłonie odpowiednio cięte rodzą jabłka po 100 – 200 g.

    Brzoskwinie wymagają szczególnego cięcia wiosennego, najlepiej pod koniec kwietnia. Koniecznie należy skracać gałęzie wierzchołka drzewa, gdyż w przeciwnym razie strefa owocowania przesuwać się będzie coraz wyżej, daleko poza zasięg rąk i drabin. Konieczne jest również usuwanie lub skracanie do 1 – 2 pąków drobnych (cienkich jak słomka) pędów, dzięki temu nie będziemy zbierać małych, niesmacznych owoców, pokrytych gęstym kutnerem. Pędy grubości połowy ołówka należy skrócić do 5 – 6 oczek. Pędy te są zdolne do wydania dorodnych owoców pod warunkiem, że w czerwcu zrobimy przerywkę zostawiając nie więcej jak 2 owoce ma pędzie. Pędy mające co najmniej grubość ołówka skracamy do 10 – 12 oczek. Wydadzą one bardzo ładne owoce, jeśli zawiązki przerwiemy by zostało po 2 – 4 owoców na pędzie. Oprócz pędów rocznych brzoskwinie mają krótkie, wieloletnie pędy owoconośne zwane sęczkami. Sęczków nie usuwamy.

    Cięcie krzewów owocowych, to przede wszystkim odmładzanie. U porzeczek czarnych wycinamy pędy 3 – 4 letnie, pokładające się na ziemi, zostawiając pędy roczne i dwuletnie, rosnące pionowo, ukośnie lub łukowato. Porzeczka czarna owocuje najobficiej na pędach rocznych i dwuletnich.

    U porzeczek czerwonych i agrestu wycinamy również pędy najstarsze, pokładające się na ziemi zostawiając w krzewie pędy młodsze, wzniesione lub ukośnie rosnące. Odmładzanie tych krzewów powinno być mniej intensywne niż u porzeczki czarnej, ponieważ owocują one na pędach 3 – 4 letnich..

    U malin i jeżyn pozostawiamy tylko te pędy, które wyrosły w ubiegłym roku i przywiązujemy je do drutów. Wycinamy pędy stare, pozostające po zeszłorocznym owocowaniu, jeśli nie były wycięte latem. Przy uprawie malin jesiennych (np. Polana) należy wyciąć wiosną wszystkie pędy na wysokości 5 cm od ziemi.

    Również krzewy aronii  i borówki warto przejrzeć wiosną i wyciąć po kilka pędów najstarszych od dołu krzewu, aby pobudzić do wydania nowych przyrostów.

Prof. dr Augustyn Mika

Ilustracje: „Sztuka cięcia drzew i krzewów owocowych”, Augustyn Mika; „Nowe metody cięcia drzew i krzewów”, Eberhard Makosz

Zanim kupisz nasiona dokładnie zapoznaj się z oznaczeniami na ich opakowaniach. Dzięki nim dowiesz się, na jakie choroby będą odporne, czy warto je uprawiać w ogrodzie i czy można będzie je dalej rozmnażać.

F1 – oznacza, że jest to odmiana mieszańcowa, heterozyjna. Nie należy pozyskiwać nasion do dalszych rozmnożeń, ponieważ nastąpi rozszczepienie cech rodzicielskich (rośliny uzyskane w następnym roku nie będą takie same, jak te, z których pozyskaliśmy nasiona);

Tm – oznacza, że odmiana posiada odporność na wirusa mozaiki tytoniowej;

C – odmiana posiada odpornośc na brunatną plamistość liści (Cladosporium fulvum).Cyfry przy C np. C5 czy C2 oznaczają że odmiana posiada odporność na określone rasy tego grzyba;

V – odmiana posiada odporność na wertyciliozę (Verticillium alboatrum);

F2 – symbol ten umieszczony w dalszej kolejności oznacza, że odmiana posiada odporność na fuzaryjne więdnięcie pomidora (Fusarium oxysporum) zaś cyfry umieszczone przy literze F np. 1-2 oznaczają odporność na określone rasy (oznaczone 1,2 itd.);

N – odporność na nicienie ( Nematodes);

L.S.L. – to skrót od j. angielskiego „long shelf life” i oznacza, że odmiana zawiera gen długotrwałej twardości owoców. Cecha ta zapewnia utrzymanie dobrej jakości owoców po zbiorze, są one długo twarde, nawet do 1 miesiąca. Wiele nowych odmian zawiera ten gen twardości, który nie pozwala na szybkie mięknięcie owoców po zbiorze. Pomidory takie ( głównie z upraw szklarniowych) znajdują się ostatnio w handlu najczęściej, ponieważ długo zachowują dobrą jakość i mogą „długo czekać na klienta” bez strat finansowych dla sprzedającego. Zawartość genu twardości nie zawsze idzie w parze z utrzymaniem dobrej jakości smakowej. ale nad tym zagadnieniem też prowadzone są prace w hodowli pomidora.

Ponadto można spotkać jeszcze inne symbole przy nazwach odmian pomidora, np.:

Fr – tolerancja na fuzariozę zgorzelową (Fusarium radicis). Nie odporność, a wysoka tolerancja, co oznacza, że w niektórych warunkach uprawy, np. niesprzyjających, istnieje możliwość wystąpienia takiej choroby, ale nie zawsze musi ona wystąpić.

P lub K – tolerancja na porażenie korkowatością (Pyrenochaeta lycopersici);

Wi – odpornośc na srebrzystość liści (Silver sp.)

Oi – oznacza tolerancję na mączniaka prawdziwego pomidora (Oidium lycopersici);

Ph – oznacza tolerancję na zarazę ziemniaka na pomidorze (Phytophthora infestans);

Pst – tolerancja na bakteryjną cętkowatość pomidora

FORL( lub TYLC) – oznacza odporność na wirusa żółtej kędzierzowatości liści pomidora.

Mgr Elżbieta Sikora, IW w Skierniewicach

W naszych ogrodach już jesień. W ogrodach kwitną jeszcze przepiękne wrzosy, marcinki, pysznią się kolorami złocienie. Kolorowe liście drzew i krzewów wprost zapierają dech – zwłaszcza w piękne słoneczne dni. Niestety, coraz chłodniejsze noce przypominają nam o nadchodzącej zimie i o tym, że nadeszła pora na przeprowadzkę dla wielu ciepłolubnych roślin, które całe lato zdobiły nasze grządki i tarasy.

Drzewa i krzewy ozdobne liściaste

Październik to doskonały czas na sadzenie krzewów, zarówno tych kupowanych w pojemnikach, jak i kopanych ze szkółki z tzw. gołym korzeniem. Posadzone w październiku drzewka i krzewy (zwłaszcza róże) do mrozów zdołają się trochę ukorzenić, a wiosną rozpoczną wegetację w najodpowiedniejszym dla siebie momencie.

Rośliny z gołym korzeniem wykorzystuje się o tej porze głównie do zakładania żywopłotów, bo są o wiele tańsze niż te z pojemników. Warto pamiętać, że po posadzeniu trzeba skrócić je przynajmniej o 1/3, by ograniczyć ilość gałązek, gdyż częściowo uszkodzone korzenie nie będą w stanie dostarczyć wody do całego krzewu.

Drzewa i krzewy owocowe

Możemy sadzić krzewy agrestu i porzeczek. Pamiętajmy o tym, że powinny rosnąć ok. 10 cm głębiej niż w szkółce. Do małych ogrodów najlepsze są te szczepione w formie niedużych drzewek. Trzeba tylko obok nich wkopać solidny palik i dobrze przywiązać do niego koronkę, bo może wyłamać się pod ciężarem śniegu, owoców lub gdy wieją silne wiatry.

Iglaki i inne rośliny zimozielone

Gdy jesień jest pogodna, musimy podlewać wszystkie krzewy iglaste i inne rośliny zimozielone, aby zdołały nawodnić wszystkie tkanki. W przeciwnym razie będą podatniejsze na tzw. suszę fizjologiczną, która grozi roślinom, gdy ziemia zamarznie, a słońce silnie świeci i wieje wysuszający wiatr.

Kwiaty jednoroczne i dwuletnie

Zbieramy już wszystkie resztki kwiatów sezonowych. Możemy wyrzucić je na kompost lub zakopać na wolnych zagonach, aby rozkładając się, zasiliły ziemię w próchnicę.

Wokół gotowych do zimowania rozet kwiatów dwuletnich rozkładamy ściółkę z kory lub suchych liści. Całe rośliny zakrywamy gałązkami iglaków lub agrowłókniną dopiero po pierwszych przymrozkach.

Byliny

Do końca miesiąca możemy jeszcze sadzić tulipany, narcyzy i hiacynty. Tam, gdzie zamierzamy je umieścić, spulchniamy ziemię i dodajemy do niej nawóz potasowy i fosforowy lub wieloskładnikową mieszankę tzw. jesienną, która zwykle nie zawiera azotu.

Sadzimy kłącza konwalii, zakopując je na głębokość 2 cm. Rośliny te wymagają stanowiska cienistego lub półcienistego oraz wilgotnej i próchnicznej gleby. Niestety, pod koronami drzew rosną gorzej, bo często jest tam dla nich za sucho.

Gdy nasze ciepłolubne dalie i kanny zetnie pierwszy przymrozek wykopujemy je delikatnie, odcinamy łodygi i oczyszczamy bulwy i kłącza z mokrej ziemi. Umieszczamy je w pojemnikach, lub kartonach i przesypujemy torfem. Powinny spędzić zimę w chłodnym (5-10 st. C), ciemnym pomieszczeniu. Raz na jakiś czas sprawdzamy, czy kłacza i bulwy nie gniją – wtedy natychmiast usuwamy te uszkodzone lub nie mają zbyt sucho.

Warzywa

Usuwamy już z zagonów większość warzyw. Zostawiamy jedynie kapustę brukselską, pory, jarmuż i endywię. Będziemy je zbierać stopniowo do grudnia. Dopóki nie ma śniegu, rośnie też roszponka oraz sałata o powcinanych liściach – tzw. dębolistna. Na wolnych grządkach rozkładamy kompost lub obornik nawozy fosforowe i potasowei przekopujemy na głębokość 30 cm. Ziemi nie grabimy.

Trawnik

Trawę kosimy do momentu, kiedy przestaje rosnąć. Przy coraz cieplejszych jesieniach bywa to konieczne nawet w listopadzie.

Starannie wygrabiamy z trawnika wszystkie opadające na trawę liście. Pozostawione na zimę zgniłyby i zniszczyłyby murawę. Warto je za to przeznaczyć na kompost. Uzyskana z nich ziemia jest świetnym dodatkiem do podłoża dla kwiatów doniczkowych i balkonowych.